HTML: HTML Nedir?

Hyper Text Markup Language Türkçe karşılığı “Hiper metin/yazı İşaretleme Dili” dir. Buradaki Burada Hiper ‘in kelime anlamı tam olarak; hareketli, yani bir nesneden (yazı, resim vb.) başka bir nesneye geçiş imkanı sağlayandır.

Bu geçişkenliği birbirine kapılarla bağlı olan odalar gibi düşünebiliriz. Web sayfalarındaki linkler/bağlantılar/köprüler olmasaydı, o web sayfalarının herhangi bir metin dosyasından yani bir Word belgesinden hiç farkı olmazdı.

Her gün yüzlerce kez tıkladığımız o linkler sayesinde sayfalar arasında geziniyoruz, geçiş yapıyoruz, resimlere bakıyoruz, video izliyoruz, download edebiliyoruz. Yani hiper takılıyoruz.

HTML; başta tamamen internetten bağımsız bir şekilde gelişmiş. Hypertext terimini ilk olarak 1950 yılında, bir metinden diğerine geçmeyi kastederek, Ted Nelson kullandı.

Sonraları Apple firması bu geçişkenlikteki basitlik ve kolaylığı fark ederek Yardım Metinlerinin oluşturulmasında kullandı. Bu yöntem bugün bile bir çok yazılımda F1’e basarak ulaştığımız Yardım menülerinde etkin olarak kullanılmaktadır.

Herşeyden önce, biraz daha eskilere gidelim ve internetin tarihine kısaca bir göz atalım. Internet kelimesi ağlar arası ağ anlamına gelen İngilizce “Internetworks-network: Inter-net” kısaltmasından doğmuştur. Dünya ölçeğinde global bir ağdır.

1985 yılında bu ağa sadece 100 bilgisayar bağlıydı. Bu sayı 1989 yılında 500, 1990 yılında 2218, 91 yılının haziran ayında 4000’di. Günümüzde ise yüz milyonlarca bilgisayar bu ağın üyesidir.

İlk bilgisayar ağı 1969 yılında ABD’de askeri amaçlı olarak kuruldu (ARPANET). Sonrasında ise DARPA (1973) ve bilimsel araştırma amaçlı NSFNET ağları kuruldu (80’lerin sonu).

Bu ağlar bağlantının gerçek zamanlı olmasını gerektiriyordu. Yani bir bilim adamı bir başka bilim adamının bilgisayarının bulunduğu ağa bağlandığı zaman, bu bağlantı, gerekli dosyanın bir bilgisayardan diğerine aktarılması süresince devam etmek zorundaydı.

1989 yılında, Avrupa Parçacık Fiziği Laboratuvarı (CERN) uzmanlarından Tim Berners-Lee, laboratuvar yönetimini ortak bir yazı biçimlendirme sistemine ikna edebilmek için, “Enformasyon Yönetimi: Bir Öneri” başlıklı bir rapor hazırladı. Bu raporda, bilgisayar ağlarındaki bilgi alış verişi için Hypertext’in ortak yöntem olmasını önerdi.

Ardından ağ ortamındaki bilgisayarların Hypertext yöntemiyle birbirleriyle anlaşmasını sağlayan protokolün (HTTP) geliştirilmesi ve 1990 yılında bir standart olarak kabul edilmesi ile birlikte HTML ile internetin yolu kesişti. Dolayısı ile HTTP protokolünü bir standart olarak kabul eden World Wide Web Konsorsiyumu’nun (W3C) kurulduğu bu tarih, internetin de başlangıcı sayılmaktadır.

“Hyper Text Transfer Protocol” Hyper Textlerin bir bilgisayardan diğerine gidişi esnasında bilgisayarların birbirlerini anlamalarını sağlayan ortak anlaşma.

Örneğin; İki ülke arasında bir ticari protokol yapıldığında, o iki ülkenin belli kural, standart ve yöntemlerle birbiriyle ticaret yapacağı anlaşılır.

Bilgisayar ağlarındaki protokoller de böyledir. HTTP ile, ağa üye olan bütün bilgisayarlar ortak kural ve standartları kabul etmiş olurlar. Böylece istemci (Client) bilgisayarlar, sunucu (server) bilgisayarlardan gelen veriyi düzgün bir şekilde alır ve yorumlarlar.

HTTP protokolü sayesinde bilgisayarlar arası iletişimin gerçek zamanlı olması gerekliliği ortadan kalkmıştır.

Örneğin şuan bulunduğunuz bu sayfa üzerinde sağ tıklayın ve “Sayfa Kaynağını Görüntüle”yi tıklayın. Yeni bir pencere açılacaktır. Bu pencere içerisinde onlarca satırdan oluşan bir metin olduğunu göreceksiniz.

İşte burada gördüğünüz metin HTML diline ait program kodlarıdır. Birileri bu kodları elle yada yardımcı araç/programları kullanarak yazmış/hazırlamış ki, bu sayfadaki yazı, resim ve linkleri görebiliyoruz. Sayfada görülen renkler, fontlar, resimlerin boyutları gibi tüm detaylar bu kod içinde tarif edilmiştir.

İnternetin Çalışma Şekli

• Tasarımcılar/programcılar HTML dilinde yazdıkları web sayfalarını sunuculara kopyalar (yüklerler diğer bir değişle upload ederler).
• Bu sayfalar sunucular üzerinde dururlar. İnternet üzerindeki herhangi bir kullanıcı, adresini yazarak yada tıklayarak bu sayfayı görmeyi talep ettiğinde, Internet sistemi, kullanıcının bilgisayarını sayfanın saklandığı sunucu bilgisayar ile buluşturur. Sunucu bilgisayara hızlı bir şekilde ulaşılması ve karşılıklı konuşabilmesi için TCP/IP protokolleri kullanılır.
• Bu buluşmanın ardından sunucu bilgisayar talep edilen HTML dosyasını istemci bilgisayara gönderir.
• İstemci bilgisayardaki internet tarayıcı programı, HTML dosyasındaki program kodunu derler, yorumlar ve kullanıcıya görsel olarak zengin bir içerik olarak sunar. İnternet kullanıcılarının internet sayfalarına erişim şekli kısaca budur.

İnternet Tarayıcıları

Bilgisayarlarımızda internet sayfalarına erişmek için kullandığımız programlara “İnternet Tarayıcı” (Internet Browser) diyoruz. Esasen erişim sayfanın indirilmesi (download) işlemidir. İnternet tarayıcılar indirilen HTML dosyadaki program kodunu derler ve kullanıcıya görsel olarak zengin bir içerik olarak sunar. Tarayıcıların yaptıkları temel iş budur; HTML kodlarını yorumlamak ve görselleştirmek.

Bugün bir çok internet tarayıcısı kullanılmaktadır. Bunlardan bazıları şu şekildedir; Internet Explorer yeni adıyla Microsoft Edge, Mozilla Firefox, Opera, Google Chrome, vb. Netscape Navigator da internetin ilk yıllarında oldukça yaygın olarak kullanılan fakat sonraları piyasadan silinen bir internet tarayıcıdır.

İnternet tarayıcılarının yaptıkları işler aşağı yukarı aynı olmakla birlikte, kodların yorumlanmasında bazı farklar olabilmektedir. Yani aynı HTML kodu iki farklı tarayıcıda az da olsa bazen birbirinden farklı olarak görünebilmektedirler.

• HTML kodu sadece yazıdan oluşan bir işaretleme dilidir. HTML dosyaları salt metinden oluşurlar fakat bir internet tarayıcısı tarafından yorumlanınca multimedya ağırlıklı, bir başka metne bağlantılar içeren hoş görünüşlü ve kolay kullanımlı sayfalar olarak karşımıza çıkarlar.
• HTML diğer programlama dillerinden farklı olarak sadece görsel düzenleme için kullanılmaktadır. Diğer programlama dilleri gibi çok geniş kapsamlı uygulamalar geliştirmek mümkün değildir. HTML dilindeki web sayfaları herhangi bir text editörle (Notepad, Word,…) hazırlanabilir. Fakat bunun yerine WEB sayfası tasarımı için Dreamweaver, FrontPage gibi gelişmiş araçlar da kullanılabilir. Salt HTML ile yazılmış web sayfalarını kaydederken, dosya uzantısı .htm yada .html olmalıdır.
• Bir işaretleme dili olması açısından, HTML kodlarının diğer programlama dilleri gibi derlenmesine (exe dll vb. yapılmasına) gerek yoktur. İnternet tarayıcıları bir anlamda HTML kodlarını görselleştirdikleri anda zaten derlemiş olurlar.

Web sayfalarında gördüğümüz resimler, şekiller, videolar, ses dosyaları; HTML dosyaları gibi, tüm multimedya dosyalarının da her biri ayrı ayrı sunucularda tutuluyorlar. Siz içinde resim, video gibi ögeler olan bir web sayfasını talep ettiğinizde, tarayıcınız gelen HTML kodunu çalıştırıyor.

HTML kodu içinde diyor ki; “Bu sayfanın sol altında bir resim olacak, tam şuraya şu boyutta yerleştirilecek. Git resim dosyasını sunucudaki şu adresten al. Tarayıcınız da verilen adrese ulaşıyor ilgili resmi buluyor ve tam da HTML kodunun tarif ettiği yere yerleştiriyor.”

Yani Word yada benzeri dosyalardan farklı olarak multimedya ögeler dosyanın içine gömülü değil, ayrı olarak tutuluyorlar. Bu ögeler ayrı bir klasörde, hatta ayrı bir sunucuda bile olabilir. Ögenin web adresini bildiğiniz sürece siz sayfanızda onu istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.