PHP: Sözdizimi Yapısı

Asıl olarak bir dilbilim terimi olan sözdizimi (syntax) kelimesi, programlama dillerinde de benzer bir anlamda kullanılmaktadır. Bir programlama dilinin sözdizimi kuralları, fonksiyonlar, noktalama işaretleri, parantezler ya da operatörler gibi dile ait bütün bileşenlerin, nasıl bir araya gelerek bir program kodunu oluşturacaklarını belirleyen kurallar olarak tanımlanabilir.

Örneğin PHP dilinde bütün anlamlı program deyimlerinin noktalı virgül işareti ile sonlandırılması zorunluluğu temel bir sözdizimi kuralıdır.

Burada vurgulanması gereken önemli bir nokta, satırların değil, deyimlerin sonuna noktalı virgül konulmasıdır. Çünkü PHP çözümleyicisi kaynak kodları satır satır değil, ayıraç sembolü olarak noktalı virgül işaretini kullanarak yorumlar.

PHP kodları çoğunlukla HTML kodları ile aynı sayfada yer aldığından, PHP çözümleyicisinin görev alanının bir kod bütününde nerede başladığı ve nerede sona erdiğinin belirlenmesi amacıyla <?php … ?>  etiket (tag) sistemi kullanılır. Örneğin, <?php echo "Merhaba Dünya!"; ?>  kodu doğrudan PHP çözümleyicisi tarafından yorumlanarak çalıştırılabilecek bir koddur. Kodun işlevi ise ekrana Merhaba Dünya metnini yazdırmaktır.

Aynı işleve sahip, ancak bu defa HTML kodu içerisine “gömülmüş” durumda olan bir başka PHP kodu aşağıda gösterilmiştir.

PHP kodlarının HTML kodlarıyla birlikte kullanıldığı bu gibi durumlarda, PHP deyimlerinin web tarayıcısı tarafından çözümlenerek çalıştırılabilmesi için bu kodu içeren sayfanın “php” uzantısına sahip olması gerektiğini unutmayalım.

Ekrana yazdırmak istediğimiz ifadeler için, echo ya da print deyimlerini kullanırız. Bu deyimlerden sonra çift tırnak sembolü içerisinde yazacağımız ifadeler, bazı özel durumların dışında, doğrudan yazıldığı şekliyle ekrana basılacaktır. Örneğin;

kodunun çıktısı, Merhaba Dünya!  biçiminde olacaktır.

ECHO ve PRINT arasındaki fark nedir?

İşlevsel anlamda bu iki deyim arasında çok fazla bir fark bulunmamaktadır. Her iki deyim de ekrana “string” temelli bilgileri yazmak için kullanılır.

Print deyimi, Echo deyiminden farklı olarak bir fonksiyon gibi çalışır ve bir geri dönüş değeri üretir. Bu sebeple çok büyük verilerin ekrana yazdırılmasında Echo deyimine göre daha yavaş çalıştığı söylenir. Ancak bu hız farkı, kayda değer bir yavaşlamaya yol açmadığından çok fazla önemsenmez.

Diğer bir fark, Echo deyimi ile yapılabilen ardışık ifadelerin virgülle yazdırılması işleminin, Print deyimi kullanılarak yapılamamasıdır.

<?php print "Deneme"," yayını"; ?>  kodu çözümleme hatasına yol açarken, aynı kodu Echo deyimi ile çalıştırdığımızda sonuç alabiliriz.

Print deyimi yazdırılacak ifadeyi argüman olarak kabul eder ve her zaman “1” değerini döndürür.

Örneğin; <?php echo print "Deneme"; ?>  kod satırı sonucu Deneme1 olacaktır.

koduna ait ekran çıktısı; Merhaba Dünya!  biçiminde olur.
Görüldüğü gibi farklı echo deyimleri kullanılarak yazılsalar da, ifadeler aynı satıra yazılmaktadır. Eğer farklı satırlarda görmek istiyorsak, bu durumda yazacağımız koda küçük bir ek yapmamız gerekir.

koduna ait ekran çıktısı;

biçiminde olacaktır.

Son örnekte yer alan echo “<br>“; ifadesi, küçük ama önemli bir bilgiyi içermektedir. Bu echo deyimi ile yazdırdığımız “<br>” ifadesi ekrana herhangi bir şey yazmamış, bunun yerine birinci ve üçüncü echo deyimlerinin yazdıkları ifadelerin arasında satırbaşı yapma işlevini sağlamıştır. <br> İfadesi aslında bir HTML etiketidir ve işlevi de tam olarak budur.

Dolayısıyla internet tarayıcısı echo deyimi ile ekrana yazılacak ifadeleri denetlemekte, bu ifadeleri HTML kodu olarak yorumladığı takdirde doğrudan ekrana yazmak yerine çalıştırmakta ve sonucunu görüntülemektedir.

Echo Deyimi kullanılarak gerçekleştirilmiş, PHP içerisinden çalıştırılan HTML kodlarına verilebilecek başka bir örnek;

Bu durumda ekrana yazılacak metin kalın (strong / bold) türde olacaktır.

Bu yöntemde karşılaşabileceğimiz bir problem, çift tırnak işaretlerinin kullanımında yaşanacaktır. Şöyle ki çift tırnak, bir yandan echo deyiminin etki alanının belirlenmesinde kullanılırken, diğer yandan bir çok HTML deyiminde değerlerin belirlenmesinde kullanılmaktadır. Bu gibi durumlarda PHP dili için özel karakterlerden birisi olan \ (ters shash) işaretini kullanılır.

Bir sonraki örneğimiz, bu özelliğin kullanımına ilişkindir.

SINAVA GİRECEKLER

1. Kamil ERSÖNMEZ
2. Melek ÇALIŞ
3. Ercan METİN
4. Meral YILMAZ

Görüldüğü gibi burada, ilk echo deyimi ile yazdırılan ifade bir HTML deyimidir. Bu deyim içerisinde, “size“ parametresinin değerinin belirlenmesi için çift tırnak işareti bulundurmaktadır. Bu çift tırnak işaretlerinin, echo deyimine ait olan ve PHP tarafından dikkate alınacak olan (kodda kırmızı renkte gösterilmişlerdir) çift tırnaklardan ayırt edilebilmeleri için \ işareti kullanılmıştır.

Alternatif olarak echo ya da print deyimleri içerisindeki HTML kodlarında tek tırnak işareti de kullanılabilir. HTML yorumlayıcısı, çift tırnak işareti yerine bu işareti de kabul etmektedir. Bu durumda \ işaretinin kullanımına gerek kalmayacaktır. Aşağıdaki kod, bir önceki ile aynı sonucu üretecektir.

Kod içerisinde, PHP yorumlayıcısı tarafından dikkate alınmayacak, açıklama yapmak amaçlı olarak açıklama metinleri yer alabilir. Bu açıklamalar program çıktısında görünmezler.

Tek satırlı ya da çok satırlı olarak açıklama metni eklenebilir. Aşağıda, koda farklı şekillerde eklenmiş açıklama metinleri verilmiştir.